Trong “Âm – Dương”, dù Âm được nhắc đến trước Dương nhưng luôn bị Dương lấn át. Dương tốt, Âm xấu? con người tập trung vào những thức ăn dương hơn là âm, tránh Âm càng xa càng tốt. Nhưng điều gì cũng ở mức giới hạn vì mục tiêu trên hết là để cân bằng Âm Dương, và mang đến sự hòa hợp. Trái đất này đang đi ngược với quy luật tự nhiên, khi cán cân sụp đổ, mọi thứ sẽ bị đảo lộn, đe dọa đến sự tồn vong của cả hành tinh chúng ta đang sống, sự thật phũ phàng là những điều trên không phải là bốc phét…!

Dưỡng Âm

Khi định nghĩa về sự hình thành Âm Dương thì năng lượng Dương biểu hiện của sự nam tính thường chiếm ưu thế hơn. Theo phiên bản thực dưỡng, khi định nghĩa Âm Dương thì yếu tố Dương có tính năng động, tích cực và hướng về vật chất. Ngược lại, Âm lại hơi thụ động, tiêu cực và hướng về tinh thần nhiều hơn. Nếu xét trên tầm vĩ mô, cơ bản là năng lượng Dương mang tính “tích cực – tính hỏa – cạnh tranh mạnh mẽ – nam tính” đã chiếm ưu thế trên đa số phạm vi năng lượng trên hành tinh của chúng ta trong ít nhất 200 năm qua!

Cuộc cách mạng công nghiệp

Thời đại số ngày nay, thế giới theo đuổi quá trình công nghiệp hóa để thích nghi với văn minh phát triển như vũ bão. Cuộc cách mạng công nghiệp này gần giống với việc khai thác và sử dụng nhiên liệu hóa thạch khoáng sản không thể tái sử dụng. Chúng ta càng ngày khai thác càng nhiều các nguồn tài nguyên không thể phục hồi như than, dầu mỏ, và nhiều khoáng chất khác cần thiết cho việc xây dựng nền văn minh muốn hướng đến. Việc sử dụng các nguồn lực này đã hỗ trợ rất nhiều cho quá trình phát triển của con người. Nhìn quanh thành phố hiện đại, đặc biệt là nơi khí hậu vùng phía Bắc như New York, Chicago, London, Paris hoặc Moscow, các tòa nhà chọc trời xuyên mọc như nấm, cơ sở hạ tầng luôn được nâng cấp cho đến hệ thống metro là một phần tất yếu cho việc vận chuyển hàng hóa và đi chuyển của con người. Hơn nữa, các hoạt động này diễn ra liên tục hầu như không bị gián đoạn, bất chấp điều kiện thời tiết và khí hậu. Tất cả điều này phần lớn là có thể thực hiện được bằng cách khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên không thể tái sử dụng như than đá và dầu mỏ. Chúng soi sáng đến mọi góc tối trên trái đất bất kể ngày đêm, và cho phép con người di chuyển nhanh chóng từ nơi này sang nơi khác, qua các thành phố hoặc giữa các lục địa. Kết quả của việc khai thác các nhiên liệu hóa thạch không thể tái sử dụng là tạo ra nhiệt và ánh sáng – muốn đốt lửa thì phải có củi – muốn đốt nhà thì phải cần xăng (sự thật là con người đang đổ xăng (dầu mỏ) đốt cháy ngôi nhà của chúng ta, dẫn chứng là băng 2 cực đang tan, chim cánh cụt không còn chỗ trú).  Trong lý thuyết về âm / dương phiên bản Đông Y (TCM), các nhiên liệu hóa thạch không thể tái tạo này là phần âm của lớp vỏ trái đất. Đó là các khối năng lượng ẩn sâu, tĩnh, nguội lạnh được kiến tạo qua hàng tỷ năm. Khoảng thời gian chúng được hình thành là một đặc trưng của Âm.

Vậy chúng ta đã làm gì với những tài nguyên này? Khai thai từ đất mẹ và thiêu đốt chúng tạo ra quang (ánh sáng) và nhiệt để xây dựng, củng cố nền văn minh ngày nay. Nhiệt và quang giúp mọi hoạt động diễn ra nhanh hơn với cường độ cao hơn. Và cũng chính nhiệt và quang là yếu tố mang đặc tính Dương.

Trong quá trình xây dựng nền văn minh, chúng ta đã đang và sẽ tiêu thụ hết phần lớn các nhiên liệu hóa thạch không thể tái tạo này trong khoảng 200 đến 300 năm. Đó là bản chất của Dương, tiêu thụ nhiên liệu(Âm) và tạo ra nhiệt, ánh sáng và chuyển động (Dương) vậy mà xài thì nhanh mà để hình thành lại các khoáng sản này thì mất cả hàng triệu năm (góp củi 3 năm, đốt nhà ba chục phút). Theo đánh giá thì hành tinh của chúng ta có lượng âm đang dần cạn kiệt từ tất cả các phương diện. Địa cầu này đang bị thiếu Âm trầm trọng. Để cứu vãn và chữa lành hành tinh và cho chính loài người chúng ta lối thoát. Cần dưỡng Âm (nuôi dưỡng và tạo ra năng lượng Âm) trên khắp hành tinh, từ cấp hành tinh tới từng cá nhân và từng tế bào rồi từng vi tế là điều thực sự cấp thiết.

Tác động lớn nhất hiện nay của sự cạn kiệt của Âm đối với sức khoẻ và lối sống của con người là  “bỏng”. Âm bị tiêu thụ để tạo ra Dương, mọi thứ bị đốt cháy dưới bàn tay con người, sẽ xảy ra trong cơ thể mỗi chúng ta hay cả nền văn minh này. Mỗi cá nhân, nền văn minh, hành tinh này đang trên bờ vực kiệt quệ và sụp đổ.

Chăm chỉ làm việc, chăm chỉ nghỉ ngơi

Một khía cạnh khác của cuộc Cách mạng Công nghiệp chính là sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt giữa người với người để đạt được thành công và có tiếng nói trong xã hội. Từ áp lực lớn đó, con người đã hành động và làm việc một cách quyết liệt và bất chấp.

Đối với 1 người bình thường, chúng ta tiêu thụ âm từ chính mình, sử dụng cạn nguồn dự trữ của cơ thể, cảm thấy chưa đủ và chuyển sang sử dụng chất kích thích như caffein, nicotine, và thuốc để thay thế. Chúng ta không nên dành thời gian chỉ để làm việc như trâu bò, mà còn cần phải giải lao, thư giãn (trâu bò cũng cần ngủ nghỉ). Vậy mà khoảng thời gian nghỉ ngơi ngày một ít đi.  Lúc này, con người đề cao Dương (hoạt động, làm việc) hơn là Âm (nghỉ ngơi, thư giãn). Chúng ta không dưỡng Âm bằng việc ngủ lại sức sau ngày dài mệt mỏi. Đã làm việc trong cả giờ ăn trưa, mà còn đem việc về nhà vào buổi tối lẫn cuối tuần. Chính sự thúc đẩy cạnh tranh để có được thành công làm chúng ta không thể (hoặc không chọn) việc nghỉ ngơi để cân phần năng lượng Âm bị thiếu hụt.

Phụ nữ “xài” Âm đặc biệt hao. Từ đó suy giảm của Âm ở nữ giới là điều tất yếu và có thể có tác động trực tiếp đến khả năng sinh sản. Khi cơ thể cạn kiệt nguồn Âm, chất dinh dưỡng trong cơ thể bị cạn kiệt (đặc biệt là máu, một phần của âm trong khái niệm TCM của âm / dương),

Chính điều đó làm cho phụ nữ khó có đủ năng lực, năng lượng cần thiết để thụ thai, mang thai và cho con bú. Nhiều bệnh nhân suy Âm đã kể rằng họ đã phải làm công việc của hai hoặc ba người do tình trạng giảm biên chế ở cơ quan. Chúng ta càng phải chịu nhiều áp lực và căng thẳng từ nhiều thứ bên trong cơ thể hay từ ngoài xã hội. Những điều đó luôn chực chờ vồ lấy ta, đơn giản là vật vã với tình trạng giao thông hỗn loạn, đợi chờ mòn mỏi để đón xe buýt, hoặc chiếc xê máy đi trước rề rà cũng làm ta ức chế và stress nhẹ, chửi một phát cho nó hạ hỏa .Sau đó, lại còn về nhà phải loay hoay chăm sóc cho tốt bọn nhóc. Chưa hết, thường xuyên ở lại cơ quan muộn để hoàn tất công việc. Với từng ấy áp lực đè nặng, giấc ngủ cuối ngày cũng không yên với bao suy nghĩ về cuộc sống bản thân rồi hòa bình thế giới, không ngủ được, điều này thường dẫn đến việc dùng thuốc điều trị mất ngủ, không khéo ta sẽ lạm dụng thuốc ngủ. Trong suốt thời gian ấy, ta chẳng có thời gian để mua sắm, nấu nướng, và thưởng thức bữa ăn một cách bình yên lòng không rộn ràng. Rồi vào ngày hôm sau, diễn biến trên lại tiếp tục ngày qua ngày đều đặn.

Mỗi người chúng ở xã hội hiện đại bị phân tán năng lượng theo nhiều hướng cùng một lúc. Các vấn đề tiền bạc, nợ nần, đóng tiền học cho con rồi tiết kiệm tiền cho con lên đại học và lại stress nhẹ khi nghĩ tới cảnh con mình rời xa khi chúng trưởng thành. Không hay nhưng cũng phải nói rằng cuộc đời ai cũng có thể gặp một hay vài biến cố. Ai cũng có khả năng mất công việc của mình. Người bạn đời, con cái, hoặc cha mẹ có thể mắc một vấn đề sức khoẻ nghiêm trọng nào đó. Bàn rộng hơn thì, thiên tai, bão lũ có thể ập đến bất cứ lúc nào mà không có sự báo trước. Một bức tranh khá ảm đạm đang dần hiện ra. Một cá thể hay tổ chức, đất nước, đế chế nào đó dù mạnh mẽ đến đâu thì cũng chỉ chịu đựng được ở một mức giới hạn. Khi vượt quá ngưỡng, hệ thống ấy hay cá thể ấy sẽ sụp đổ. Sự sụp đổ này là biểu hiện suy Âm nghiêm trọng. Không có bất kỳ nhiên liệu (Âm) để tạo năng lượng (Dương) cho cá nhân hoặc hệ thống thì cũng giống như một tên lửa đang lao nhanh lên vũ trụ mà hết nhiên liệu, tắt máy rồi rơi tự do xuống trái đất. Khi Âm đã cạn, cả hệ thống nào đó, hay thể chất của một người sẽ sụp đổ. Hãy suy nghĩ về những quả bóng khổng lồ đang phình lớn như sự phát triển của công nghệ cao, bất động sản, hoặc tài chính. Tất cả đều có điểm chung là sự suy âm rồi dần cạn kiệt và thậm chí cuối cùng cũng sẽ sụp đổ vào một ngày không xa – nổ banh xác. Đó là lúc nền văn minh nhân loại đối đầu thảm họa, hậu quả từ những gì họ đối xử với trái đất, cứ thế mà lãng phí bao tài nguyên, triệt tiêu Âm để sinh Dương, sự mất cân bằng là điều tất yếu. Không để đâu xa, con người chúng ta đang phải gánh chịu, đó là các bệnh mãn tính, thoái hóa như mệt mỏi mãn tính, tiểu đường, ung thư và bệnh tim (tất cả đều có thể tránh được).

Dương dụng Âm

Năng lượng Âm đại diện cho sự nữ tính, hướng đến tinh thần (từ vi mô đến vĩ mô) đang được tiêu thụ và cạn kiệt như nguyên liệu tạo ra năng lượng Dương nam tính. Giống như động cơ Dương, nếu không có chất làm mát và bôi trơn của Âm, thì bên trong sẽ sinh ra “ma sát và nhiệt” làm hỏng máy. “Sự ma sát và nhiệt” sâu xa hơn còn có thể tạo ra những “mâu thuẫn”. Mâu thuẫn trong các mối quan hệ cá nhân hoặc giữa các quốc gia dưới hình thức chiến tranh. Điều này diễn ra luôn là trường hợp tất yếu, nhưng có vẻ như ngày này có xung đột được nâng cấp về vũ trang và cuộc chiến đang diễn ra ở rất nhiều nơi. Chiến tranh là một ví dụ điển hình, rõ ràng cho “Dương dụng Âm” (yang consuming yin) . Chiến tranh làm đổ máu và tốn tiền của tài nguyên của một quốc gia xã hội – dù là bên thua hay thắng cũng có tổn thất nhất định về người và của. Chiến tranh không tạo ra mà còn xài cạn “chất dinh dưỡng” vậy lấy cái gì thay thế cho phần Âm đã bị hao tổn? Thật là mỉa mai rằng một số xung đột vũ trang hiện nay trên thế giới đang diễn ra ở các địa điểm giàu dầu mỏ (Âm) và cuộc chiến tranh (Dương) đang bùng nổ từ việc sở hữu và khai thác dầu mỏ – đấy chính là “Dương dụng Âm”. Để thay đổi mô hình “Dương dụng Âm” đầy rủi ro cho nhân loại, đe dọa hòa bình thế giới, tất cả chúng ta đều có thể làm điều gì đó để tạo ra làn sóng ảnh hưởng. Đơn giản là mỗi người có thể chăm lo sức khỏe đang dần suy Âm (đại bộ phận người dân), theo đuổi các cách thức dưỡng âm, và tạo ra sự cân bằng giữa âm và dương trong cơ thể. Tế bào của xã hội là con người, hòa bình thế giới có hay không, không quan trọng (bằng bản thân). Lo cho mình sống tốt trước đi.

Các cách để dưỡng Âm

• Tự tạo sự bình yên và tĩnh lặng tâm trí ít nhất là vài phút một ngày
• Nghỉ ngơi thường xuyên trong 1 ngày.
• Ngủ trưa khi có thể.
• Tập những thói quen tốt thường xuyên và đều đặn, ví dụ như ăn đúng giờ và đủ bữa, cố gắng ngủ và thức dậy đúng giờ, tập thể dục và tương tác xã hội.
• Tuyệt đố dành thời gian nghỉ ngơi đầy đủ, vì thế việc dùng đến caffein, nicotin và các chất kích thích khác là không cần thiết.
• Nhìn những không gian rộng, có tầm nhìn toàn cảnh, đặc biệt đối với người làm việc trên máy tính cả ngày.
• Hiểu về những giới hạn của bản thân (về thể chất, tinh thần, tình cảm) do đó bạn không bị quá sức.
• Không nên bàn về hòa bình thế giới (những vấn nạn trên thế giới chẳng hạn). Làm những gì cấp thiết cần làm lúc này cho cuộc sống của bạn.
• Khi cần giúp đỡ nên lên tiếng, cầu nguyện, suy ngẫm về những gì bạn đã làm được.
• Dù mắc rẻ hay bận rộn thì cũng nên dành thời gian nấu ăn ở nhà. Đây là một trong những hoạt động xây dựng cuộc sống tinh thần, gắn kết bạn và các thành viên trong gia đình.
• Nên có những niềm vui trong cuộc sống dù đó là điều nhỏ nhất.
• Hít thở! Hơi thở là phương thức thu nhận năng lượng hiệu quả. Hơi thở luôn luôn có sẵn, luôn luôn yên tĩnh, là cách tốt để lưu thông năng lượng.
• Đừng cố quá để rồi quá cố, học cách nói không khi bạn cảm thấy quá sức.
• Học cách tin tưởng – điều này sẽ làm giảm lo lắng trong bạn.
• Trau dồi sự tự tin; cho dù chuyện gì xãy ra, bạn vẫn có thể vượt qua nó dễ dàng.
• Học cách nhận ra các suy nghĩ tiêu cực bên trong, nhẫn nại và đơn giản là đừng nghĩ nữa, sống ở hiện tại.
• Bày tỏ lòng biết ơn mỗi ngày. Lòng biết ơn chữa lành trái tim. Làm điều này đầu tiên vào mỗi buổi sáng và trước khi đi ngủ. Tất cả những thứ mà bạn có ở hiện tại. hãy biết ơn chúng.

Mặc dù tình trạng suy Âm đang xảy ra theo tầm vĩ mô (trái đất) đến vi mô ( con người, tế bào) nhưng điều cơ bản là cần thay đổi từ những thứ nhỏ nhất và có thể kiểm soát được. Hòa bình thế giới, bạn chỉ có thể ảnh hưởng mạnh khi bạn là tổng thống nhưng kiểm soát bản thân là cách thiết thực và đơn giản mà ai cũng có thể làm được.

(còn tiếp)

Bob Ligon

“Nourising the Yin”, Macrobiotics Revisited: A Review of Macrobiotic Theory and Practice (2017). Lược dịch: Hoàng Anh